Dagboek van een Revolutie (1)

Maandag 24 januari

Het leven als een expat draait – als je niet oppast – vooral om het werk waarvoor je naar hier bent gekomen. Daar met het grootste gemak zeven dagen per week druk mee zijn. Daarom breng ik wekelijks enkele uren door in het Maadi Art Café. Daar volg ik aquarellessen. Over twee weken is er een expositie en mijn docent wil dat ik mijn werken daar tentoon ga stellen. De middag gebruik ik om de Egyptische kranten te lezen om het laatste nieuws te volgen. De Tunesische Revolutie lijkt ook hier z’n sporen na te gaan laten. Morgen zal er een betoging worden gehouden tegen het regime.

Om 5 uur wordt er op de – oude campus – van de American University een lezing gehouden die me interessant genoeg lijkt om er naar toe te gaan. Ayreh Neier, mensenrechten activist en president van het Open Society Institute en oprichter van Human Right Watch zal een lezing geven met de veelbelovende titel: “Wat heeft de Mensenrechtenbeweging bereikt?” Een teleurstellende bijeenkomst. Een uitgebreid historisch overzicht. Maar er wordt met geen woord gerept over de slechte mensenrechtensituatie in de Arabische landen. Wederom een typisch Amerikaans verhaal. Jammer. Dan maar aan de waterpijp om de teleurstelling in rook te doen opgaan.

Dinsdag 25 januari

Vandaag wordt er gedemonstreerd. De koppen in de ochtendkranten maken zich er niet druk over. Het nieuws staat helemaal in het teken van de Al Jazeera documenten over de Palestijnse onderhandelaars die aan bijna alle Israëlische eisen wilden voldoen in ruil voor vrede.

Aan het einde van de morgen verzamelen zich zo’n honderd mensen bij het Pers Syndicaat in het centrum van Cairo. Binnen een uur groeit de groep snel van honderd tot ruim duizend mensen. Omringd door dertig veiligheidsagenten in burger. Vandaar vertrekken de demonstranten naar het centrum. De overheid heeft ruime maatregelen genomen. En hebben het Tahrir plein (het plein voor het Egyptisch Museum) veranderd in een vesting. Alle uitvalswegen, met name richting de parlementsgebouwen, zijn totaal afgesloten. Via Twitter hebben de demonstranten besloten dat alle marsen zich daar moeten verzamelen.

De demonstraties zijn een protest tegen de grootschalige corruptie en de verslechterende economische omstandigheden en de groeiende werkloosheid. Midden op het plein zitten enkele tientallen moslims te bidden. Ze gebruiken spandoeken en Egyptische vlaggen als gebedsmatjes. Een onroerende stilte te midden van al het geweld.

Woensdag 26 januari

De Staatskrant Al Ahram heeft op de voorpagina een grote foto van de demonstraties…. in Libanon! De minister van Binnenlandse Zaken noemt de "Dag van Woede een brutale uitdaging van het gezag van het regime.” De betogers worden gewaarschuwd dat de politie iedere vorm van geweld als “inbreuk op de staatsveiligheid" zou beschouwen. En indien nodig met harde hand op te zullen treden. Maar de demonstraties gaan gewoon verder. De betogers zijn over hun angstgrens heen en eisen nu openlijk het onmiddellijke aftreden van president Hosni Mubarak. Verder eisen ze ook dat jongste zoon van Mubarak, Gamal, niet zal worden voorgedragen als presidentskandidaat.

In de loop van de avond wordt de sfeer steeds grimmiger. Hier en daar breken gevechten uit tussen betogers en de ordepolitie. Ook de politie zelf is nu het doelwit van de betogers. Deze roepen leuzen als: ‘De bevrijders van vroeger (ten tijde van opstand tegen de Engelsen) zijn de onderdrukkers van nu!” Agenten en betogers bekogelden met stenen en stoeptegels. Er gaan zelfs al geruchten dat familieleden van Mubarak zijn gevlucht naar Londen. Op een van de meegedragen spandoeken staat te lezen: Mubarak, het vliegtuig staat klaar.

Donderdag 27 januari

Omdat het vandaag rustig lijkt te worden besluit ik thuis te blijven werken. Mochten er nieuwe ontwikkelingen zijn dat ben ik met een kwartier ter plaatse. Ik bel mijn Trouw collega om te horen hoe het met gaat. Hij is de vorige dag behoorlijk door de politie toegetakeld. Hij vertelt me dat ‘ie alleen in een zijstraatje liep. Toen vier politieagenten hem zagen begonnen hem te molesteren. De mededeling dat hij een Buitenlandse Journalist is helpen hem niets. Ik schrik er enorm van. En zal in het vervolg extra voorzichtig zijn.

De middag gebruik ik om aan de voorbereidingen te werken van mijn Mozart in Egypte project. Dat staat gepland voor mei 2012. Het idee is dat het Amsterdam Cobattimento Consort hier in het Cairo Opera House de Zauberflote van Mozart komt uitvoeren. Daarnaast zal er een conferentie zijn over deze Vrijmetselaars opera. ’s Avonds heb ik een afspraak met de directeur van de American University Press. Hij heeft veel belangrijke contacten. Ik wil dat hij mij introduceert bij Farouk Hosni, de Egyptische minister van cultuur. Als die achter het plan staat zullen de nodige deuren voor mij opengaan. Tja, zo werken die dingen hier nu eenmaal in Egypte.

Vrijdag 28 januari

Het is stil in de stad. Vrijdag is de gebedsdag voor moslims. Ik hou van deze stilte. En zoals iedere vrijdagmorgen begin ik de dag met het Stabat Mater van Pergolesi. Een zalf voor de ziel. Maar de stilte heeft vandaag een onheilspellende ondertoon. Een soort stilte voor de storm. Het regime is overduidelijk bang. Het complete internet ligt plat en ook alle telefoonverbindingen zijn dood. Alles in verband met de grote betogingen die voor vandaag zijn aangekondigd. Als straks om een uur of één na het Vrijdaggebed uit de moskeeën miljoenen mannen de straten op stromen zullen de betogingen beginnen. Ook de Moslim Broederschap heeft aangekondigd vandaag mee te doen aan de demonstraties. Dit gaat een cruciale dag worden in de moderne geschiedenis van Egypte. Het is spannend, maar ook een soort van voorrecht dat ik daar getuige van mag zijn. Maar ik ben ook bang. Bang dat het leger vandaag wordt ingezet. Dat er geschoten gaat worden. Ik ga er heen zeker heen, maar zal extra voorzichtig moeten zijn.

Betogingen begon al gespannen met zeer veel traangas. Maar betogers zijn vast besloten door te gaan. Aanvankelijk is het een vreedzaam protest; demonstranten zitten voor politie barrière; delen bloemen uit. Een politieman stopt zijn traangas geweer weg, zet helm af en baret op: gejuich onder de demonstranten. Toch begint politie te schieten. Het traangas maakt me misselijk. Mensen bieden me ui en doekje azijn aan, iedereen helpt elkaar. Omwonenden gooien flessen water naar beneden. Dan volgen rubber kogels. De betogers zijn woedend en hebben nu nog maar een doel: de politie verslaan! Dat lukt rond 18 uur als de politie af druipt en het Tahrir plein verlaat. Ik moet trappenhuis in vluchten om traangas te ontvluchten. Het leger neemt het nu over: antwoord op vraag van betogers: “nee, wij zijn hier om jullie te beschermen”. Mensen hebben respect voor leger. Inmiddels staat het kantoor van de NDP in brand. Even na middernacht is er TV boodschap (gezien in lokaal koffiehuis)  van Mubarak. Er komt een nieuwe regering, allerlei (loze) beloften worden gedaan. De betogers zijn teleurgesteld en nog bozer. Men trekt naar ministerie van informatie (Egypt Press Center). 

Obama’s reactie op TV wordt met boegeroep ontvangen. Hij keert zich niet tegen Mubarak. “Mubarak rot op” scanderen de betogers.

Wanneer is na een lange wandeling thuis kom in Maadi schieten politiemensen met scherp. Ik weet me nog maar net in veiligheid te brengen. Die nacht vallen er 4 doden vrijdag; waaronder meisje van 13!