Alles in huis.

Eindelijk weer eens tijd voor een bericht uit Cairo. Ik kreeg van meerdere kanten al vragen naar nieuwe berichten. Geloof het of niet, maar het leven gaat hier zo razendsnel. De weken rijgen zich moeiteloos aaneen. De gebeurtenissen tuimelen over elkaar. Inburgeren in een nieuw land en een nieuwe cultuur is niet altijd eenvoudig. Vooral omdat het een permanente mix is van een veredeld vakantiegevoel en een dagelijkse regelmaat en werkplicht die dat vakantiegevoel al spoedig omzetten in een groot soort verantwoordelijkheidsgevoel. Bij inburgeren hoort ook in een nieuw huis trekken. Het huis naast de moskee. Begin september met mijn jongste zoon Daniel, die hier kwam logeren om me te helpen met verhuizen en inrichten, het appartement betrokken. Was ruim twee jaar niet bewoond geweest. Dus vies en stoffig. Met name Daniel heeft zich door al het vuil heen gepoetst. Zodat alles schoon opgeleverd kon worden wanneer mijn zee-container uit Nederland zou arriveren. Zou, ja. Op 22 augustus was 'ie al in Alexandrie. Maar moest nog even door de security gecontroleerd worden. "Standaard procedure meneertje, zo gepiept met een dagje of wat." Die daagjes-of-wat werden een weekje, twee weekjes, drie weekjes...uitiendelijk was mijn container hier op 13 september in Maadi. En hoe. In de container zaten een paar flessen wijn en die mag je hier nu eenmaal niet invoeren. Dat was volgens de verhuizer uit Friesland het startsein voor een volslagen ongecontroleerde, barbaarse klopjacht in mijn container. Op zoek naar nog veel meer smokkelwaar. Ja, ik was nu plotseling een prominent lid van het internationaal wijd vertakte criminele smokkelaars gilde. Een al twee jaar oud mobieltje werd dagen aan een minitieus onderzoek onderworpen en mijn evenvoudige tafelprintertje moest wel bordevol geheime, anti-Arabische-wereld propaganda zitten. Of erger nog: vol missionaire dictaten, waarmee de komende jaren duizenden brave moslims zouden worden bestokt, teneinde zich fluks tot het vermaledijde christendom te laten verlokken. Kortom: ik was binnen slechts luttele dagen van een enthousiaste wereldverbeteraar verdoemd tot een van Neerlands meest verdachte topcriminelen. Hoe bedoel je 'overdrijven'? Wie, ik? Nou ja een beetje wel. Maar het voelde in elk geval wel zo. Mag ik even? Want toen we container open maakten (na door de firma Starlink & Co en de lokale gendarmerie weer zwaar te zijn opgelicht en op corrupte wijze te zijn bestolen) lagen mijn bezittingen her en der verspreid door de container. Wat in Zwolle nog een ordelijk en zorgvuldig gepakt geheel was, bleek bij aankomst in Cairo te zijn verworden tot een woestenij van dozen, schoenen, boeken, CD's, DVD's en kleren. Nadat alles, midden in de nacht, naar mijn appartement was gezeuld bleek ook nog het een ander te zijn ontvreemd. Ook hier bestaat sinds het bewind van 'vadertje Nasser' het proletarisch winkelen, of vinden wat een ander niet verloren is. Een van de ontvreemde zaken heeft me toch nog een genoegelijk moment opgeleverd. Een setje Spaanse speelfilms (filmhuis-film) met als welluidende titel: "Lucia con sexo" is waarschijnlijk door een zeer bekwame Egyptische speurneus ter nadere controle mee naar huis genomen. In de hoop de hand gelegd te hebben op een box met onversneden Westerse hardporno, heeft de ondeugd op een avond vrouw en kinderen vroeg naar bed bevolen. Met neef Achmed heeft 'ie de (geleende) DVD speler aangezet, smachtend naar zoveel vrouwelijk schoon. Helaas, nauwelijks enig bloot te zien. Culturele Spaanse filmliteratuur, niks meer en niks minder. Ergens in Alexandrie gebruikt een barman nu mijn nu vijf DVD's als onderzettertjes voor evenzovele Stella biertjes. Proost!

Gisteren werd ik geinterviewd door Nile TV. Voor het programma: "Do you love Egypt?" Ja, nou en of. Als je hier eenmaal geland bent en de verschrikkingen van de Nederlandse en de Egyptische verhuis-Maffia achter hebt gelaten, kan het ware leven hier aanvangen. Dan loop je door de straten van Cairo en mensen vragen je: "He Mister, where are you from?" Hollanda! "Ah, allemachtig prachtig." en dan volgt een rijtje namen van Nederlandse voetballers waarvan ik de meeste niet eens ken. En voor je het weet zit je aan een fijne kop zwarte thee met mint en een fijne waterpijp. Tevreden kijk ik om me heen en denk: 'hier hebben ze alles in huis. Yes, I love Egypt!"

Ramadan tijd

Afgelopen nacht is de vastenmaand Ramadan begonnen. Het is voor moslims een van de grootste en belangrijkste jaarlijkse gebeurtenissen. Al weken kijkt men er naar uit. Enerzijds is het een feest, maar anderzijds ook een zware maand. Van zonsopgang tot zonsondergang mag niet worden gegeten en niets worden gedronken. En dat laatste is geen kleinigheid nu de vastenmaand langzaam aan in hoog zomer terecht is gekomen. Met dagelijks temperaturen tussen de 34 en 38 graden celcius. Overigens is er een groot verschil tussen het christelijk vasten en het islamitisch vasten. Monniken in kloosters, maar ook christenen in het land vasten soms wel 200 dagen of meer. Dan eet men slechts brood en drinkt water. Moslims mogen na zonsondergang weer eten. Nou, dat doen ze dan ook. Met name de eerste avonden zijn een feest. Hele families komen dan bij elkaar en dan wordt een stevig gegeten en gedronken (geen alcohol uiteraard). Tijdens de maand Ramadan komt men niet zelden behoorlijk aan. Het vasten is ook een feest. Bij (bijna iedere) moskee heeft men een tent gebouwd en tafels geplaatst. Daar mogen armen gedurende de vastenmaand gratis komen eten. Tijdens de maand Ramadan is iedereen gelijk, arm of rijk. Om de mensen tegemoet te komen heeft men de wintertijd speciaal voor de vastenmaand nu al laten ingaan, zodat de avond een uur eerder valt. Zo kan er een uur eerder gegeten en gedronken worden. En daar zijn ze best bij mee. "Happy Ramadan Sir", riep mijn buurman mij toe. Hij is nog vol goede moed.

Het huis naast de moskee

Gelukkig heb ik ook een appartement kunnen vinden. En da's maar goed ook, want komende week komt mijn seacontainer al aan in Alexandrie. Die container wordt hier 's nachts afgeleverd en moet dan snel leeg voor het licht wordt. Zal wat sterke Egyptische mannen inhuren om het spul naar boven te sjouwen. Gelukkig komt mijn jongste zoon Daniel me begin september een week helpen. De kanjer.

Het appartment is op de vierde (en laatste) verdieping van een building op vijf minuten lopen afstand van het office in de wijk El Maadi. Het is een zeer ruim appartement. Want, tja, alles is hier op gezinnen berekend en niet alleen staanden. Ik heb er een zeer ruime woonkamer, een tweede living; dat wordt voorlopig de tv-kamer, een keuken, badkamer en twee ruime slaapkamers. En...een dakterras over het oppervlak van de hele flat. Met uitzicht over de wijk en een deel van de stad. In de verte kan ik de heuvels van Moqattam, aan de oostzijde van Cairo, zien liggen. Momenteel wordt het appartment schoongemaakt. De eigenaar laat een deel van zijn 'typisch' Egyptische meubilair staan. Maar goed ook, want zoveel heb ik zelf nou ook weer niet laten overkomen. Kijk nog het meest uit naar de komst van mijn boeken en CD's. En dan mijn eigen thuis-sfeer creeren in deze mega drukke metropool.

Naast de flat staat een kleine moskee. Ik woon dus, in variatie op de titel van het boek van Kader Abdolah, in het 'Huis naast de moskee'. Mooie titel voor mooie verhalen...

Eerste werkweken in Cairo

De eerste twee weken in Cairo liggen achter me. Het was een hele overgang van Nederland naar hier. Ondanks het feit dat ik hier toch al heel veel geweest ben, ook voor langere tijd. Alles achter laten voelt heel anders dan voor een kortere tijd heen en weer reizen.

Het werk op het CIDT begon met een week alleen het office draaiende houden. Kees Hulsman was voor een broodnodige vakantie een week naar Dahab. Daar zat ik dan. De eerste week heb ik vooral gebruikt om gesprekken te voeren met alle staffleden en de interns (buitenlandse studenten die hier werken). Ik heb ze bevraagd over hun werk, hun exacte taken. Maar over wat ze leuk vinden aan het werk en wat niet. En tenslotte: 'wat verwachten jullie van mij?' Opvallend is dat men van mij verwacht duidelijke regels toe te passen. Daarnaast willen ze ook gewaardeerd worden voor hun werk. En bemoedigd. Een van de lastige hobbels die hier genomen moet worden is het vrij grote verschil in arbeidsethos tussen Nederlanders en Egyptenaren. Over het omgaan met tijd en verantwoordelijkheden bestaan hier wezenlijk andere ideeen. Het zal me zeker geruime tijd koste om daar op een juiste manier mee om te kunnen gaan.

Reiswensen

Wegtrekken uit je vaderland is een hele stap. Organisatorisch, maar vooral - zo merk ik - ook emotioneel. Veel afscheidnemen. Tot je er droevig van wordt. Het is ook goed te weten door vrienden en geliefden gemist te worden (ook al is het voor een aantal jaren).

Voor mij ligt een nieuwe taak, een nieuwe weg. En ik heb er zin in. Het doet me dan ook heel goed als deze rite de passage begeleid wordt door twee zegenbeden, welke ik van onze predikante van de Lutherse Gemeente in Zwolle na de kerkdienst met (mijn voorlopig laatste) avondmaal, in de handen gedrukt kreeg:

Een verwoording van de zegen van Sint Patrick:

De Eeuwige zij voor je om de weg te wijzen,

Hij zij achter je als een steun in je rug,

Hij zij naast je als een metgezel,

De Eeuwige zij onder je als de grond onder je voeten,

Hij zij in je als bron van liefde,

Hij zij boven je als Beschermer,

Zo zegent jou de Eeuwige.

Iemand die op perlgrimstocht ging naar Santiago de Compostella kreeg deze zegen mee:

Ik wens je vandaag een stukje hemel

dat je droom een beetje zichtbaar wordt.

Ik wens je morgen het licht van de zon

dat je ziet waar je heengaat.

Ik wens je overmorgen een zee van sterren

dat je zult zijn wie je bent.

Maar altijd wens ik je God toe

die volgt en voorgaat.

Als dat geen zegenrijke tocht wordt!

Klein interview in Trouw

’Media missen kennis van islam’

Pauline Weseman

Westerse media berichten te rellerig over de islam. Dat komt door gebrek aan kennis over deze godsdienst en de Arabische wereld, vindt intercultureel theoloog Jielis van Baalen. Vanuit het Egyptische Caïro wil hij die beeldvorming verbeteren.

Dat de Tilburgse imam Ahmed Salam wist te voorkomen dat er alcohol op tafel kwam bij talkshow ’Pauw & Witteman’, werd meteen groot nieuws. Het is voor intercultureel theoloog Jielis van Baalen een voorbeeld van hoe media de islam ’veel te snel in de relsfeer trekken’. Van Baalen: „Westerse media zijn geneigd om populistisch, stereotiep en zwart-wit over de islam te berichten. Een ernstig probleem is een gebrek aan kennis over de islam. Mensen die die kennis wél hebben worden niet serieus genomen en te weinig aan het woord gelaten.”

De werkelijkheid is namelijk veel genuanceerder, zegt Van Baalen. „Als je gewone gelovigen spreekt, dan willen de meesten gewoon vrede en rust, en een goede toekomst voor hun kinderen.” De documentaire ’De weg naar Mekka’ van Vlaamse televisiepresentator en filosoof Jan Leyers is volgens Van Baalen een voorbeeld van hoe het ook kan. „Daarin komen nuances, voors en tegens aan bod.”

In zijn nieuwe baan als directeur van het Center for Intercultural Dialogue and Translation (CIDT) in Caïro wil Van Baalen zijn steentje bijdragen aan een goede beeldvorming. Het centrum is in 2005 opgericht om het Westen meer inzicht te geven in de Arabische wereld, om vooroordelen tussen moslims en christenen te verminderen en de beeldvorming tussen beide te verbeteren. Daarvoor is kennis en ontmoeting nodig, vindt Van Baalen, tot deze maand nog docent theologie en filosofie aan de Zwolse hogeschool Windesheim. Hij bezocht Egypte vanaf 1980 jaarlijks meerdere keren en runt een reisorganisatie met religieus-culturele reizen naar het land.

Het CIDT houdt onder meer een databank bij met 25.000 artikelen uit Egyptische en Arabische kranten die naar het Engels zijn vertaald.

Van Baalen wil in Caïro een journalistiek trainingscentrum opzetten waar westerse journalisten zich voor een periode kunnen verdiepen in de Arabische wereld en de islam en waar vergelijkingstudies tussen Bijbel en Koran worden gegeven. „Ik zie het als mijn missie om in het spanningsveld tussen christenen en moslims te opereren”, zegt Van Baalen. „Sommigen vinden mij naïef, zeggen dat het toch niet helpt. Maar als je dat allemaal blijft roepen, gebeurt er nooit wat.”

13 juli 2009 © Trouw 2009, op dit artikel rust copyright.

Cadeaus

Deze week twee keer een groot cadeau ontvangen. Eerst het geweldige afscheid van collega's, vrienden en studenten van Windesheim. En vrijdag 19 juni schonken mijn zoon Juan en schoondochter Lisanne mij kleinkinderen. Een tweeling. Twee jongens: Diego en Dylano. Ik mocht bij de geboorte aanwezig zijn. Een sentationele ervaring van oerkrachten en nieuw leven. Doordat ik ze ter wereld heb zien komen onstond er direcht een zeer speciale band met de beide mannetjes. Een band die, ondanks mijn lange verblijf in Egypte, nooit meer verbroken zal worden. Mooie rede ook om geregeld naar Nederland te komen. Kortom: ik ben ape-trots!

Foto's van Diego en Dylano

Afscheids symposium

Programma 

13.30 uur      Ontvangst met koffie en thee

14.00 uur      Welkomstwoord door Peter de Haan, manager opleidingen Theologie & Levensbeschouwing

14.15 uur       Korte inleiding door Jielis van Baalen en enkele Windesheim-studenten (makers van de film) op de film A Dutch Muslim’s day

14.30 uur      Vertoning film A Dutch Muslim’s day

15.00 uur      Referaat naar aanleiding van de film door imam moskee Steenwijk

15.30 uur      Gelegenheid voor een korte reactie-ronde uit de zaal o.l.v. Vincent van Merwijk (School of Media)

15.45 uur       Toespraken tot Jielis van Baalen door Matty Vroom (Theologie) en Henk Blenkers (School of Education)

16.00 uur     Het 'laatste woord'  

16.30 uur     Receptie in de D-kantine

17.30 uur       Afsluiting

Locatie

Windesheim, Campus 2-6, Zwolle.

Gebouw D, TV-studio journalistiek, zaal D054 (op begane grond).

De locatie is met zowel de auto als openbaar vervoer goed te bereiken. Kijk voor een routebeschrijving op www.windesheim.nl.

Weg van Windesheim

Zoals jullie inmiddels wel weten vertrek ik komende zomer voor vier jaar naar Egypte om daar te werken bij het  ‘Center for Arab West Understanding’. Een onderzoekscentrum dat zich bezig houdt met de relatie tussen de Arabische wereld en het westen en in het bijzonder de relatie tussen moslims en christenen. Ik hoop dat ik een bijdrage kan leveren aan de wederzijdse dialoog.

Helaas betekent dat ook weg van Windesheim. Omdat enigerlei vorm van samenwerking niet mogelijk bleek heb ik besloten ontslag te nemen. Dat was een moeilijke beslissing, want (bijna) twintig jaar Windesheim is een lange periode waarin de hogeschool een deel van mezelf is geworden.

Op woensdag 17 juni is er een afscheidsbijeenkomst in de TV studio in gebouw D (van 14.00 uur tot 17.30 uur).

In dat gebouw, bij Journalistiek ben ik begonnen en daar wil ik mijn loopbaan bij Windesheim ook beeindigen. Jullie zijn hierbij van harte welkom!